Een vrouw en een kip

"Een vrouw en een kip zijn de pest op een schip" dat was zo'n beetje de mentale opstelling van de meeste mannelijke bemanningsleden in de tijd dat ik ging vliegen. Dit gezegde vindt waarschijnlijk zijn oorsprong in het feit, dat er tot op dat moment meer mannen dan vrouwen aan boord waren: de verhouding was: 6 op 1, of 7 op 2 en vanaf 1968 ook 7 ( of 9 ) op 3. Hoe je het ook draait of keert, waar mannen en vrouwen moeten samenwerken in een kleine ruimte en ook nog nachtenlang ( soms wekenlang) van huis zijn, ontstaan er erotische spanningen. Het is mij een raadsel hoe men dat, tot op heden , probeert te ontkennen. Denken de mensen, dat ze niet deel van de natuur uitmaken, waarin het doel van ieder levend organisme, zichzelf te vermenigvuldigen is? Zijn wij anders dan de bloemen, de bijtjes, grassprietjes, ratten, muizen en konijnen? Ondanks dat er in onze hersenpan wat meer inhoud zit dan in die van een konijn, is de reactie dezelfde wanneer een mannetje een leuk wijfje ziet. Het konijn kan niet nadenken, dus rent zo hard als ie kan naar haar toe en springt erop; het mannetje, dat het hardste kan rennen zal zijn genen doorgeven. Je kunt het vergelijken met een holenmensmannetje, die wacht tot zijn buurman op jacht gaat, om vervolgens, met zijn knots in de aanslag, de buurvrouw aan de haren weg te slepen om haar op zijn gemak te kunnen verkrachten. Zo ging het en als ik de nieuwsberichten van heden lees, gaat het nog steeds zo over de gehele wereld.
Je kunt dergelijke impulsen vergelijken met ademhalen, eten, drinken, poepen en plassen. Als je niet kunt ademhalen en iemand gaat je zuurstof toedienen, wil je dat dan niet ? Als je in de woestijn zit en je hebt vreselijke dorst, weiger je dan een glas water ? Als je ongelofelijke honger hebt omdat je dagenlang niet te eten hebt gehad en je wordt aan een rijk gevulde tafel gezet, zeg je dan : nee, vandaag maar niet ? Als je blaas helemaal vol is en je staat voor een toilet, is het dan logisch om te besluiten volgende week maar eens een keertje te gaan? "

Sindsdien, tijdens de voortgang in de geschiedenis van de mensheid, zijn er profeten geweest die wat orde in de chaos probeerden te scheppen, door volgens hun zeggen, via 'goddelijke' interventie , de mensen wetten op te leggen die weliswaar prachtig waren, maar daarmee de menselijke natuur niet veranderden. Zo daalde Mozes van de berg Sinaï af met de twee tafelen, waar 'God' de 10 geboden op had gekerfd, waaronder : no. 7 = Gij zult niet echtbreken, no. 10= Gij zult niet begeren uw naasten vrouw, ezel etc., noch zijn dienstmaagd ( deze wetten waren duidelijk voor mannen geschreven, een vrouw was net zoveel waard als een ezel, schaap of kameel). In de westerse wereld is de Christelijke godsdienst aanleiding geweest ,de nationale wetten op deze geboden te baseren. In de Islamitische wereld is hetzelfde gebeurd. Waar de Sharia weer is ingevoerd, kan je als je overspel pleegt, gestenigd worden, tot de dood erop volgt.

In 1968 was de naoorlogse generatie bezig zich te ontdoen van de Victoriaanse preutsheid en hypocrisie , die tot dan toe hadden gegolden. "Make love, not war" was hun devies. Een optimistische gedachte, die uiteindelijk tot niets heeft geleid. Idealistische geluiden, die prachtig klonken, maar die geen rekening hielden met de oorlogsindustrie , die de economieën van deze wereld draaiende houden.

Zo begonnen wij , vrouwen , in 1968 aan een avontuur. We moesten ons staande zien te houden in een wereld waar een dubbele moraal gold. Er zou op ons gejaagd worden. Als we toegaven, waren we : ' van losse zeden' of ' gemakkelijk' en als we weigerden: 'frigide'. Zoals het mannen niet uitmaakt waar ze hun zaad deponeren ( hun spottende uitdrukking was, dat je nog altijd een kussen over hun gezicht kon leggen als het gezicht van de vrouw lelijk was) is het voor vrouwen uitermate belangrijk te zorgen voor een donor, die in staat is en ook daartoe bereid is, voor hun nageslacht te zorgen. Hetzelfde wat toen gold is ook nu nog van kracht : wie het kind krijgt mag het houden !

Een kwestie van balanceren om je eigenwaarde te behouden.

Coffee, tea or me ?

De cursus hadden we met succes doorlopen, nu was het tijd om alles wat we geleerd hadden in de praktijk te gaan brengen.
Precies in die tijd was er een Amerikaanse bestseller op de markt verschenen, die de avonturen beschrijft van twee vriendinnen, die als stewardess bij een grote Amerikaanse airline waren gaan werken met het doel om een man te 'vangen'. Natuurlijk las ik dat boek, maar dat dat de reden was waarom vrouwen gingen vliegen was voor mij nieuw. Maar dat was eigenlijk wel logisch want op onze cursus had iedereen al een vriend of verloofde , dus was dat niet onze motivatie geweest om deze baan te ambiëren. Toch begrepen we al snel, dat er mannen waren die stewardessen wel aantrekkelijk vonden, niet om mee te trouwen maar om een leuk avontuurtje mee te hebben. Zo kreeg ik vaak visitekaartjes van Onassis-achtige types, die me uitnodigden hen te bellen als ik in hun stad arriveerde. Maar ik was van het romantische slag en kon me niet voorstellen, dat ik voor een glas champagne, een toastje kaviaar en misschien wel een bontjas of diamanten sieraad mezelf zou verkopen.

Mijn eerste vlucht ging naar Milaan Linate met een Lockheed Electra, een' propjet' zoals zo'n type vliegtuig heette. Ik ging mee als extra stewardess en mocht tijdens het laatste halfuur in de cockpit zitten. Dat was een schitterende ervaring. Het was prachtig helder weer en we vlogen laag over de met sneeuw bedekte Alpen. Ik maakte me zorgen, omdat het er optisch uitzag alsof we tegen de toppen van die bergen zouden aan vliegen. De BWK stelde me gerust : het leek misschien wel zo, maar dat was gezichtsbedrog. In Milaan hadden we een paar uur de tijd op de grond voordat we terug naar Schiphol zouden vliegen. Daar werd gebruik van gemaakt om uitgebreid te gaan lunchen. Het is, dat er geen wijn bij geserveerd werd, maar verder was het een luxe aangelegenheid. Wat een verschil met mijn vorige baan ! Iedereen was aardig en ontspannen en vol aandacht voor een aankomende collega zoals ik.

Vol optimisme begon ik de volgende dag aan mijn nieuwe baan.

De sprookjes van Dr. Grimm

Lieve meisjes, sprak Dr. Grimm , jullie zijn waarschijnlijk allemaal hele brave verloofdes en vriendinnnen van, maar geloof mij maar : jullie gaan allemaal voor de bijl !
Deze dokter van de medische dienst had ons in min of meer ontklede staat gekeurd en goedbevonden, dus hij kon het weten !
Hij kwam ons, aan het eind van onze cursus, voorlichten over allerlei enge ziektes die je kon oplopen in den vreemde: malaria, bilharzia, gele koorts, cholera, hepatitis A,B en C en.... geslachtsziekten. Hij vond, dat we allemaal voorbehoedsmiddelen bij ons moesten hebben en/of 'de pil' innemen. De meesten gebruikten die al, maar bij de meer religieuzen onder ons was er een fel protest. Wat dacht hij wel ! Dat wij vrouwen van losse zeden waren ? Maar hij verblikte of verbloosde niet want hij had al vele stewardessen voor een abortus naar Genève of naar Londen moeten sturen, zei hij, dus hield hij voet bij stuk.
Hij begreep, dat er een meer overtuigend verhaal moest komen om ons ervan te overtuigen, dat je 'voor de bijl zou kunnen gaan'. Zo schilderde hij een beeld van: tropen, volle maan, wuivende palmen, een strand met een zacht-ruisende branding en een hele aantrekkelijke man, die je in zijn armen zou nemen. OK, het was je eigen man niet, maar misschien daarom des te
spannender. Ik kon me wel voorstellen, dat ik daar niet immuun voor zou zijn. Maar wat wist ik nu helemaal want ik had geen enkele ervaringen buiten mijn vriend om.

Wat wel duidelijk was, was dat ons leven radicaal zou veranderen. Ten goede of ten kwade, dat was voor ons om te bepalen.

illustratie uit "LIFE ALOFT" van Astrid van Verschuer.

Vandaag Schwegat,morgen Kloten

Dat stond op het kaartje, dat A1 mijn toenmalige vriend, later mijn eerste echtgenoot, me stuurde. Hij vloog sinds kort bij onze nationale luchtvaartmaatschappij als Hofmeester Kort Verband. Ik had hem geholpen de sollicitatiebrief te schrijven, want hij had bv. L.S. als aanspreektitel er boven gezet, wat volgens mij helemaal fout was in een dergelijke brief, maar dat was waarschijnlijk het verschil tussen een HBS-B en een HBS-A opleiding. Zijn droom was een wereldreis te maken, maar daar had hij geen geld voor en dit leek de ideale oplossing: die reis maken en tegelijkertijd ook nog geld verdienen. Bovendien gaf het hem wat extra tijd om na te denken wat hij nu eigenlijk ècht wilde worden ( hij was toen pas 21 jaar).
Toen ik die kaart las begon ik na te denken over mijn eigen carrière. Ik had een goede baan, maar ik moest wel 6 dagen in de week werken , plus dat ik onregelmatige werktijden had. Daarvoor in ruil kreeg ik 1 dag vrij. Hij vloog 6 dagen-cycli met één vlucht per dag ( Europa-vluchten) , zoals in de titel stond : Wenen = 1hr 25 heen en net zoveel terug en Zürich = 50 minuten heen en ook weer terug. En dan vrij! En na 6 dagen werken, 3 dagen vrij ! Na een jaar zou hij op internationale vluchten gaan vliegen en dan ging het naar Rio, Tokio, New York, Bangkok, Sydney, noem maar op. Het idee alleen al dat je daar naar toe zou kunnen gaan ! Ongelofelijk ! Bovendien zag ik hem nog maar weinig en als ik hem zag vertelde hij over zijn avonturen met al die ontspannen collega 's. Het leek wel of het aan boord en daarbuiten één groot feest was. Als hij weer eens naar Parijs Le Bourget was geweest, kwam hij terug met een echte Franse baguette, een fles rode wijn en een stuk Franse kaas. Du pain, du vin et du Boursin : nog heel bijzonder in 1967.

Ik besloot ter plekke om mijn eigen sollicitatiebrief te gaan schrijven . Er was weliswaar geen advertentie geweest, maar je wist maar nooit. Kort daarna werd ik uitgenodigd voor een gesprek, waar men mij vroeg, waarom ik van baan wilde veranderen want ik hàd immers al een hele goede baan ? Kennelijk was ik overtuigend genoeg, want ik werd na de medische en psychologische keuring aangenomen als stewardess met een 5-jarig contract. De opleidings-cursus van 2 maanden was pas over een half jaar, maar dat gaf mij de tijd om mijn andere baan op te zeggen. Dáár keken ze wel op van het feit, dat ik ontslag nam. Dat was nog nooit eerder gebeurd ! Als je wegging, was dat omdat je ging trouwen of omdat je met pensioen ging.
Ze waren vast heel jaloers want ze zeiden allerlei gekke dingen tegen me zoals : weet je wel, dat je met de captain naar bed moet als je een lange reis wilt maken ? Dat leek me sterk, maar had ik soms bij ons op het werk mooie , interessante mannen ontmoet, die een dergelijk verlangen bij mij hadden opgewekt ? Nou nee, het waren allemaal van die dorre, saaie ambtenaren, die we 'spoorhazen'noemden, waar je fantasie nou niet bepaald van op hol sloeg. Dus zei ik om mijn collega 's te jennen, dat ik juist daarom wilde gaan vliegen.
Of ze beweerden , dat stewardessen gewoon serveersters in de lucht waren, een minderwaardig slag volk dus eigenlijk. Maar die kregen wel de hele wereld te zien en niet alleen maar die kruipende, naar boven-likkende en naar onder-trappende carrière-bureaucraten.

Hoe dichterbij de cursus kwam, hoe meer ik er van overtuigd raakte, dat ik de juiste keuze had gemaakt. Heerlijk om je te realiseren, dat er een hele wereld voor je open lag en dat mijn horizon zich enorm ging verbreiden.
Dus dag, informatrices bij de NS, geen gezeur meer hoe laat de trein naar Amsterdam gaat en van welk perron, terwijl ìk op dat kantoor moet blijven zitten. Voortaan zal ik kijken hoe laat het vliegtuig naar New York gaat en ik mag mee !

Het populairste beroep

Eigenlijk had ik het best getroffen met mijn beroep, want informatrice bij de Nederlandse Spoorwegen worden was niet eens zo eenvoudig geweest, want de toelatingseisen waren hoog. Ik was in die baan gerold omdat ik na de middelbare school niet had geweten wat ik eigenlijk wilde worden en mijn vader, die bij de NS werkte, vond dat ik wel geschikt zou zijn als informatrice. Via zijn vriend, die hoofd van de afdeling Inlichtingen was, kwam ik op het Inlichtingenbureau van Utrecht CS terecht.

Na een paar jaren kreeg ik een vriend, die zeer avontuurlijk was aangelegd. Het was zijn droom de wijde wereld te gaan verkennen en toen hij in de krant een advertentie van de KLM zag waarin hofmeesters Kort Verband werden gezocht, schreven we samen zijn sollicitatiebrief.

Hij werd aangenomen en ik zag hoe hij genoot van zijn nieuwe baan, van zijn collega's die bijna allemaal wel van een grapje hielden en van de bestemmingen waar hij op vloog. Op een keer bracht ik hem naar Schiphol en maakte daar kennis met zijn bemanning. De purser nodigde me uit mee aan boord van het vliegtuig te gaan zodat ik kon zien hoe zijn crew zich op hun vlucht voorbereidde.Toen de passagiers gingen instappen verliet ik spijtig de aardige bemanning, wat was ik graag met ze meegegaan !

Op weg naar huis kreeg ik stewardessdromen en zag mijzelf al lopen met het mantelpakje aan, het hoedje op en de onberispelijk witte handschoenen aan, door iedereen bewonderend nagekeken en benijd.

Eindelijk wist ik wat ik wilde worden: stewardess !